,Witajcie!
Dzisiaj cofniemy się kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat wstecz. Nie potrzeba wehikułu czasu, wystarczy poznać trochę "starych" słów, zamknąć oczy i.. wyobraźnia sama zadziała.
Słowa, które już wyszły z obiegu to archaizmy. Tym słowem możemy określić również przestarzałe związki wyrazowe, odmiany wyrazów.
Czy jeszcze korzystamy z archaizmów? Oczywiście. Najczęściej w kościele i podczas modlitwy w domu. Wystarczy przypomnieć sobie modlitwę "Zdrowaś Mario".
Archaizmy dzielą się na różne rodzaje:
fonetyczne - wyraz współczesny różni się od archaizmu tylko jedną wymawianą głoską, np. sierce (serce), sumnienie
fleksyjne - wyrazy inaczej niż współcześnie się odmieniające, zazwyczaj wyłącznie czasowniki; w wyrazach, takich jak: zyszczy, spuści, końcówki "y","i" oznaczają tryb rozkazujący (zjednaj, ześlij)
słowotwórcze - wyrazy utworzone za pomocą przyrostków lub przedrostków, które wyszły już z użycia, np. ogrodny
leksykalne – wyrazy, które były powszechnie używane dawniej, np. kajet, kaleta
znaczeniowe (semantyczne) - wyrazy występują współcześnie, ale zmieniło się ich znaczenie, np. błędny rycerz (bujający w obłokach)
frazeologiczne - związki frazeologiczne, które powstały dawniej. Rozumiemy ich znaczenie ale często nie wiemy, co jest ich źródłem powstania.
składniowe - archaizm składający się z min. 2 wyrazów, których zestawienie jest inne niż współcześnie, najczęściej wzorowane na łacinie – np. pasterz owce do wsi przepędził - orzeczenie znajduje się na końcu zdania - taki szyk wyrazów jest charakterystyczny dla języka łacińskiego; do archaizmów składniowych należą także niektóre spójniki i przyimki, np. azali, aliści, gwoli oraz całe konstrukcje składniowe, np. wszem wobec i każdemu z osób widomym się czyni.
Oto kilka przykładów:
Bata - łódź
Dma - wicher
Grądal - gbur
Kłosa - więzienie
Kanar - cukier
Skot - owce
Tret - przejście
Mam nadzieję, że wykorzystacie ten post podczas nauki do egzaminów, sprawdzianów czy matury.
Miłego dnia!
